don't know much about geography

'από γεωγραφία δε σκαμπάζω και πολλά', όπως έλεγε και το τραγούδι του Sam Cooke.


Συνεχίζουμε (τέταρτο το post αυτό) με την ελληνική μετάφραση γαλλικού τευχιδίου του 2007 περί γαστρονομίας, το οποίο πρόσφατα διανεμήθηκε από πρωινή εφημερίδα. Πρωτοτυπώντας, δεν κάνουμε αναφορά στο γαλλικό πρωτότυπο, το οποίο άλλωστε δεν υπάρχει στην κατοχή μας. Θα επισημάνουμε προφανή και εξόφθαλμα μεταφραστικά λάθη της τριάδας των μεταφραστών που δεν νόγαγε από μαγειρική.

Σήμερα θ’ ασχοληθούμε με τη γεωγραφία, όπως την αντιλαμβάνονται βέβαια οι μεταφραστές. Ξεκινάμε με την (τα-τα-τάαα!)… ισνουλίνδη. Πώς είπατε; Δεν τη γνωρίζετε; Μάλλον πρέπει ν’ αναρτήσουμε κάπου τη σχετική επιγραφή και ν’ απαγορεύουμε την είσοδο στους αγεωγράφητους: κάτι σαν τη σχολή των Πυθαγόρειων, όπου απαγορευόταν η είσοδος στους αγεωμέτρητους. Για να τη δούμε αυτή την ισνουλίνδη, λοιπόν:

Ομολογούμε ότι όταν πρωτοείδαμε το γεωγραφικό όνομα ισνουλίνδη σκεφτήκαμε τον Ιζνογκούντ που έχει ως μοναδικό στόχο στη ζωή του να γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη. Αλλά αυτός έδρασε στη μακρινή Βαγδάτη, όπου πολλά από τα μπαχάρια του αποσπάσματος τότε χρησιμοποιούνταν εκεί μεν, αλλά δεν καλλιεργούνταν εκεί δε.

Πάμε λοιπόν στη διαδικασία του debugging ('ξεσκαρτάρισμα') ή troubleshooting για να δούμε ποια νοητική διεργασία (ή απουσία αυτής) παρήγαγε τον όρο «ισνουλίνδη». Μήπως είχαμε το φαινόμενο της αντιμετάθεσης (πέρα από αυτό της αφηρημάδας); Μήπως η λέξη θα έπρεπε να είναι ινσουλίνδη (με το νι και με το σίγμα και όχι αντίστροφα), έστω και σε βασανισμένα, φραγκολεβαντίνικα ελληνικά; Μήπως ο δικοί μας μετέφρασαν ό,τι τους κατέβηκε βλέποντας το insulinde του Γάλλου συγγραφέα στο πρωτότυπο; Μα βέβαια, αυτό έπραξαν. Δεν διέκριναν ότι πρόκειται για τις λατινικές Insulae Indiae ('Ινδικές Νήσους') και έγραψαν ό,τι τους κατέβηκε.

Εδώ πρόκειται για τις Νήσους των Μπαχαρικών (στα αγγλικά Spice Islands, και στα γαλλικά Insulinde), επίσης γνωστές και ως Μολούκες, επικράτεια του πάλαι ποτέ κραταιού Βασιλείου της Ζανζιβάρης και σημερινές περιοχές της Ινδονησίας και των Φιλιππίνων.

------

Μετά την ισνουλίνδη, πάμε Σολέρα ;


Για να το γράφουν οι μεταφραστές μας με κεφαλαίο το πρώτο του γράμμα, πόλη θα είναι. Πόλεις με το όνομα Σολέρα θα βρούμε:
1. στην Ανδαλουσία της Ισπανίας (εκεί κοντά στη Jaén)
2. στην επαρχία Sucre της Κολομβίας και
3. στην επαρχία Chihuahua του Μεξικού.

Τώρα: το σέρι, χερέθ ή ξερές (δεν θα τα χαλάσουμε στην προφορά: αγγλική, ισπανική ή γαλλική) είναι προϊόν της ισπανικής επαρχίας του Cádiz και η σχετική ζώνη παραγωγής οριοθετείται μεταξύ των πόλεων:
1. Jerez (ή Jerez de la Frontera – μην το μπερδεύετε με το Jerez de los Caballeros που βρίσκεται στην ισπανική επαρχία Extremadura)
2. Puerto de Santa María και
3. Sanlúcar de Barrameda (μην το μπερδεύετε με το Sanlúcar la Mayor που βρίσκεται κοντά στη Σεβίλλη).

Άλλη πόλη Σολέρα εκτός από την παραπάνω δεν υπάρχει στην Ισπανία (τουλάχιστο αρκετά μεγάλη ώστε να σηματοδοτεί ζώνη οινικής παραγωγής). Πού την πάτησαν οι αυθαιρετούντες και αυτοσχεδιάζοντες μεταφραστές και (κυριολεκτικά) εφευρίσκουν νέες πόλεις για να μας τις σερβίρουν μέσα απ’ το πόνημά τους; Για να δούμε, λοιπόν:

Σολέρα είναι το σύστημα παρακείμενων βαρελιών μέσα στα οποία παλαιώνει το σέρι. Τα βαρέλια αυτά είναι τοποθετημένα σε χρονολογική σειρά. Κάθε ποσότητα που αφαιρείται για εμφιάλωση από το τελευταίο (παλαιότερο) βαρέλι αναπληρώνεται από σέρι που αντλείται από το αμέσως νεότερο βαρέλι (το δεύτερο). Η ποσότητα που αντλήθηκε από το δεύτερο συμπληρώνεται από το τρίτο βαρέλι, κ.ο.κ., σε μία αέναη διαδικασία κένωσης («με την καλή έννοια», που λέει και ο Ψινάκης) και αναπλήρωσης. Κάτι αντίστοιχο υπάρχει στην παραγωγή του γνήσιου μπαλσάμικο και στην παραγωγή ορισμένων ουίσκι, όπως για παράδειγμα του 15ετούς Glenfiddich Solera Reserve (εδώ η σχετική ιστοσελίδα του αποστακτηρίου).

Οπότε, αγαπητοί μεταφραστές: ωρίμανση του τύπου Ξερές στα βαρέλια της σολέρα ή ωρίμανση όπως αυτή του σέρι στα βαρέλια της σολέρα θα ήταν δύο πιθανές σωστές αποδόσεις αυτού που έγραψε ο Γάλλος συγγραφέας. Το σολέρα δεν χρειάζεται το πρώτο του γράμμα κεφαλαίο διότι στην περίπτωση αυτή δεν είναι τοπωνύμιο, δεν είναι πόλη. Είναι διαδικασία παλαίωσης του σέρι.
.
.
.

μεταφραστικές πατάτες - metaphrastic potatoes

(κάτι σαν το "Τουριστικά Είδη - Touristic kinds" που είχαμε δει κάποτε τυπωμένο σε νάιλον σακούλα σουβενιράδικου της Πλάκας - και "της πλάκας".)

Συνεχίζουμε (τρίτο το post αυτό) με την ελληνική μετάφραση γαλλικού τευχιδίου του 2007 περί γαστρονομίας, το οποίο πρόσφατα διανεμήθηκε από πρωινή εφημερίδα. Πρωτοτυπώντας, δεν κάνουμε αναφορά στο γαλλικό πρωτότυπο, το οποίο άλλωστε δεν υπάρχει στην κατοχή μας. Θα επισημάνουμε προφανή και εξόφθαλμα μεταφραστικά λάθη της τριάδας των μεταφραστών που δεν νόγαγε από μαγειρική.

ΣΧΟΛΙΟ:

Μας τράβηξε την προσοχή η φράση «ψύξης με ξηρό πάγο», όπου πάλι οι μεταφραστές μεγαλούργησαν. Ξηρός πάγος (dry ice στα αγγλικά) είναι το στερεό διοξείδιο του άνθρακα. Μια και σχηματίζεται στους -78,5 βαθμούς Κελσίου, είναι λίγο δύσκολο να βρεθεί στις Άνδεις. (Άσε που πρέπει πρώτα να απομονώσεις χημικά το διοξείδιο του άνθρακα για να το κάνεις ξηρό πάγο, και η Φύση στις Άνδεις έχει άλλα πράγματα να κάνει από το ν’ ακολουθεί τις ευφάνταστες συλλήψεις των μεταφραστών.) Δηλαδή, οι Ίνκας έψυχαν τις πατάτες τους με ξηρό πάγο για να τις συντηρήσουν; Αυτό εννοούσε το γαλλικό πρωτότυπο; Κάτι σαν το conserver au frais après ouverture ('μετά το άνοιγμα, διατηρείται σε ψυγείο') που λένε κάποια συσκευασμένα τρόφιμα;

Τι μας θυμίζει εμάς ο ξηρός πάγος; Μα, τα σύννεφα στις πίστες των ντισκοτέκ από τη δεκαετία του 1980. Αυτά παράγονταν από εξάχνωση (= πέρασμα ενός στερεού απευθείας στην αέρια κατάσταση χωρίς ενδιάμεσα να γίνει υγρό) του ξηρού πάγου.

Τι δουλειά έχει ο ξηρός πάγος με τη μαγειρική; Εντάξει. οι μοριακοί (Ερβέ, Φερράν, Χέστον) και οι επίγονοί τους μάς έδειξαν ότι μπορείς να μαγειρέψεις κάτι με υγρό άζωτο (που σχηματίζεται σε άλλες θερμοκρασίες, της τάξης των -196 Κελσίου). Πού την πάτησαν οι μεταφραστές; Για να δούμε:

Οι Ίνκας στις Άνδεις έπρεπε να επιβιώσουν σε ένα κλίμα το οποίο τις νύχτες περιλαμβάνει θερμοκρασίες υπό το μηδέν και τις ημέρες λιακάδα μαζί με ξηρούς (χωρίς υγρασία) ανέμους. Αν εκθέσεις στο κλίμα αυτό τους κόνδυλους της πατάτας (που, σημειωτέον, είναι ιθαγενής των υψιπέδων των Άνδεων), τότε η πατάτα θα γίνει chuño ή tunta (περισσότερες πληροφορίες εδώ): εν ολίγοις, θα αφυδατωθεί, θα αποκτήσει σπογγοειδή υφή και θα μοιάζει με κορνφλέικ μεγέθους μπάλας του πινγκ πονγκ.

Πηγαίνοντας σε σχετικά άρθρα βλέπουμε ότι η διαδικασία που παράγει το chuño ή την tunta από την πατάτα λέγεται στα αγγλικά freeze-drying (γαλλικά lyophilisation ή cryodessiccation) και στα ελληνικά λυοφιλοποίηση ή κρυοαφυδάτωση.

Ο συγγραφέας του πρωτότυπου θα πρέπει να έγραψε κάτι για sublimation, cryodéshydratation ή cryodessiccation και οι αγαπητοί μας μεταφραστές (ξανα-αυθαιρετώντας πάλι άλλη μία φορά) το απέδωσαν ως «ξηρό πάγο».

ΔΙΟΡΘΩΣΗ (του επίμαχου εδαφίου):
Προερχόμενη από τα οροπέδια των Άνδεων, όπου συντηρούνταν στους παγετώνες από τους Ίνκας (πρόκειται για πρώιμη μορφή ξήρανσης με διαδοχική χρήση παγετού, ήλιου και ξηρού ανέμου), χρησίμευσε…

.

.

.

Επιφάνεια εργασίας

Ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα του Δημήτρη Ρ. , αναρτούμε την επιφάνεια εργασίας μας. Οι ευχαριστίες μας για την πρόσκλησή του παραμένουν θερμές.

.

.

.