εν οίδα, ότι cassis ίσον σταφίδα
Κασίς = σταφίδα, υποτίθεται.
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ:
Λήμμα από ελληνικό βιβλίο περί μπαχαρικών, έτος έκδοσης 2003, σελίδα 204 (το σχετικό τμήμα της σελίδας έχει σαρωθεί και παρατίθεται).
.
ΣΧΟΛΙΟ:
Δεν σχολιάζουμε το ότι ο συγγραφέας έχει μπερδέψει το απόσταγμα με το εκχύλισμα και το έγχυμα.
Τα γαλλοελληνικά λεξικά αποδίδουν σωστά το cassis.
Εδώ κατά πάσα πιθανότητα έχουμε να κάνουμε με τη χρήση κάποιου αγγλο-ελληνικού λεξικού (ως ενδιάμεσο βοήθημα) όπου υπάρχει το καθ' υποτροπήν (recurrent) πρόβλημα απόδοσης του blackcurrant αποκλειστικά ως 'σταφίδα' είτε ως 'μαύρη σταφίδα'.
.
Με τη λογική του βιβλίου αυτού, βλέποντας ένα μπουκάλι να γράφει στην ετικέτα sirop de cassis ή crème de cassis το αγοράζω σαν τρελός, διότι περιέχει την περίφημη σταφιδίνη που έχω καμία 40ριά χρόνια να δοκιμάσω (άσχετο: μαζί με το μουρουνόλαδο και τη θρεψίνη);
.
Δηλαδή κι εγώ όταν είχα πάει στη Ντιζόν, εκεί στα μουσταρδοτόπια της Γαλλίας, και με κερνούσαν kir (οι φτηνιάρηδες) και kir royal (οι χλίδουλες), τι μού 'διναν; Κρασί ή σαμπάνια ανακατεμένο με σταφιδοζούμι; Quelle honte! Ντγγοπή κι αισχύνη!
.
Πηγαίνοντας σε μία φωτογραφία της wikipedia και συγκεκριμένα στη διεύθυνση http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Schwarzejohannisbeere.jpg, τα βλέπω αυτά τα cassis, βρε παιδί μου, και κάτι σαν σταφύλι μου φέρνουν. Αλλά πάλι, βρε παιδί μου, παράξενα αυτά τα τσαμπιά. Και τι 'ν τούτο στο κάτω μέρος του κάθε καρπού στη φωτογραφία; Δεν έχουμε τέτοια σταφύλια εμείς εδώ.
.
Πάω και στην καθ' ύλην αρμόδια γαλλική wikipedia (http://fr.wikipedia.org/wiki/Cassis_%28fruit%29) και βλέπω ότι το εν λόγω φρούτο ονομάζεται στα λατινικά ribes nigrum. Το σταφύλι, βρε παιδιά, δεν είναι ο καρπός του φυτού vitis vinifera;
.
Λες να έχει σχέση αυτό το ribes με το χυμό Ribena (http://www.ribena.co.uk/index_flash.html); Ρωτάω εγώ τώρα, γιατί αυτό μας το διαφημίζουν στο Ελλάντα ως χυμό από φραγκοστάφυλο. Είδες αυτοί οι Φράγκοι και τα σταφύλια τους;
.
ΔΙΟΡΘΩΣΗ:
(το γαλλικό) cassis = φραγκοστάφυλο
(το αγγλικό) blackcurrant = μαύρη σταφίδα, αλλά και φραγκοστάφυλο (κατά περίπτωση). Εδώ λοιπόν, ο μεταφραστής θα πρέπει να νογάει και λίγο από μαγειρική, ώστε να μπορέσει να δει ποιο από τα δύο απαιτούν τα συμφραζόμενα.
.
.
.
9 comments:
Αγαπητό ERRATA CULINARIA συνδράμοντας και εγώ σαν μπλογκομάγειρος στο outing (ξεμπρόστιασμα) του λεξικού που και εγώ έχω αλλά δεν το χρησιμοποιώ γιατί είναι της "πλάκας", παρόλο που ο συγγραφέας έχει κάνει σοβαρή δουλειά, αλλά την ακυρώνει κάθε τρεις και λίγο με τα λαθάκια, τα λάθη και τις λαθάρες του, θα παραβάλλω τις πηγές - βοηθήματα από όπου και εγώ κάποτε σαν πρωτάρης έμαθα για το κασίς:
Κατά χρονολογική σειρά:
1) φυτολογικόν λεξικόν Γενναδίου (Αθήνα 1914)
Ριβήσιον: ….α) το αιματόχρουν…β) το επίχρυσον,..... γ) το ερυθρόν…Το φυτό τούτο είνε γνωστόν κν. υπό το όνομα Φραγκοστάφυλον, απαντά δε καλλιεργούμενον ενίοτε εις τινάς κήπους ιδίως της Κηφισσιάς. δ) Ριβήσιον το μέλαν (Ribes nigrum, γαλλ. cassis, αγγλ. black Currant ή Quincy Berry)…όστις είναι ραξ μελανή….και χρησιμοποιείται ιδίως προς κατασκευήν στομαχικού ηδυπότου (γαλλ. Cassis).
2)Μέγα Γαλλοελληνικόν Λεξικόν Αντωνίου Ιππίτη (Αθήνα 1977)
cassis: ουσ. αρσ. Φραγκοσταφυλιά με μαύρας ράγας. / Ποτόν τι εκ φραγκοσταφύλων.
3) Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό τροφίμων και ποτών (Αλέξ. Καρδούλης - 2003)
Φραγκοστάφυλο μαύρο: …..Α. Black currant Γ. Cassis, Groseille noire.
Δεν θέλω να γίνω βαρετός, σόρυ ε??, αλλά αναρωτιέμαι πριν τόσα χρόνια, χωρίς βικιπαίδειες, εγκυκλοπαίδειες και ίντερνετ πως κάποιοι άνθρωποι έγραφαν το σωστό και σήμερα ξαφνικά μας προέκυψε σταφίδα το κασίς ρε γαμώτο?????
Και καλά: πως έγραψε το βιβλίο αυτός, με τι βοηθήματα και λεξικά?? Μετέφρασε το cassis από το black currant?? και το έκανε σταφίδα….
όντως δεν καταλαβαίνω..ένα γαλλομαθή να ρώταγε θα του έλεγε φραγκοστάφυλο….
Ευχαριστώντας σας και από κοντά για την αναφορά σας στο μπλογκομάγειρο και τα μαγερράτα του,
Σας καληνυχτίζουμε
Συμφωνώ όσο αφορά στο πρώτο σκέλος – βιβλίο με αξιώσεις, βιωματικό σε μεγάλο βαθμό, από κάποιον που ξέρει τι ζητά και έχει πάθος για το αντικείμενο (520 σελίδες σε μέγεθος 14 Χ 20 εκατοστά είναι ουκ ολίγες). Όμως, και τα λάθη είναι ουκ ολίγα επίσης (εγώ, μαζί με τις ευγενικές προσφορές κάποιων άλλων εθελοντών, τα βγάζω πάνω από 200).
Τα λατινικά είναι χάλια (1 στα 3 βοτανολογικά ονόματα είναι γραμμένο λάθος).
Τα αγγλικά επίσης χάλια (δεν έχω πρόβλημα μ’ αυτό – κι εγώ, αφού γερμανικά δεν γνωρίζω, δεν πρόκειται να διανθίσω το επόμενό μου πόνημα με Deutsch). Αφού δεν τα ξέρεις, άστα απ’ έξω, βρε αδερφέ.
Σε ορισμένα πραγματολογικά στοιχεία, ο συγγραφέας βασίστηκε σε προφορικές αφηγήσεις κάποιων (μπαχαρτζήδων, θιασωτών, καφενόβιων, δεν ξέρω…) και βγαίνει ανακριβής τα μάλα (inaccurate, big time).
Σε κάποια άλλα ήταν απλά επιφανειακός και τσαπατσούλης
- όταν σε μία αφίσα του Αλέξανδρου Δουμά με λεζάντα “omelette aux huitres”, λέει ότι ο Δουμάς ετοιμάζει τα «κρεμμύδια και σκόρδα μιας ομελέτας» επειδή στη γκραβούρα έτσι του μοιάζουν τα καθαρισμένα στρείδια (huitres)
ή
- όταν λέει λ.χ. ότι το Μεγάλο Κάστρο του «Καπετάν Μιχάλη» (Καζαντζάκης) είναι τα Χανιά
τότε έχουμε μπλέξει το κασσίς με το κάσιου.
Σε αντίθεση μ’ εσένα, εγώ το χρησιμοποιώ το βιβλίο (με το ανάλογο φιλτράρισμα και διήθηση, βέβαια). Έτσι κι αλλιώς, έχω ύλη για το blog μου να βγάλω.
Για τις ευχαριστίες: παρακαλώ..
Φυσικά, για να είμαι δίκαιος, όταν λέω ότι δεν χρησιμοποιώ κάποιο βιβλίο εννοώ ότι το ανοίγω τελευταίο των τελευταίων, πρώτα τα γαλλικά, μετά τα αγγλικά και έπειτα τα ελληνικά, που όμως για μπαχαρικά δεν έχουν βγει αξιόλογα. Περίμενα εναγωνίως τον Α. Γ. και τα μπαχαρικά και βότανά του αλλά τελικά, είναι μικρό, ελλιπές και "φτηνό" για το διαμέτρημα του συγγραφέα.
Οπότε τι μας μένει, το μπαχαρολεξικό...για το τέλος..
Τώρα όμως, δεν σας κρύβω ότι δεν στεναχωριέμαι για κάθε απορία που έχω, γιατί έχω εσάς που σίγουρα θα μου τη λύνατε...
Μπάι δι γουέι, που λένε και στο χωριό μου, το νηστήσιμος -η -ο, γράφεται και με ι (γιώτα) ή μόνο με η ???
Θα με υποχρεώνατε να μου λύσετε την απορία γιατί έχω κάποια "διαμάχη" με φιλαράκια για το θέμα...
Σόρυ για το θάρρος μου....
Σας ευχαριστώ πολύ
Ο μπλογκομάγειρος..
Νομίζω ότι το «νηστίσιμος» είναι το επικρατέστερο.
Βέβαια υπάρχουν άλλοι, καταλληλότεροι από εμένα να το κρίνουν ή και να το λύσουν αυτό, διότι βλέπω ότι υπάρχει διαφωνία και σε άλλες ελληνικές λέξεις, πχ κτίριο-κτήριο, ορθοπαιδικός-ορθοπεδικός.
Καλημέρα! Είχα πολύ καιρό να περάσω και βλέπω πράματα και θάματα! Συγχαρητήρια!
Το ΛΜπ δίνει νηστΗσιμος διότι θεωρεί ότι η λέξη παράγεται από νηστεύω+ήσιμος, ενώ το ΛεξΤριαντ δίνει νηστΙσιμος διότι το ανάγει σε ένα ελληνιστικό νήστιμος. Αφού υπάρχουν δύο πιθανές ετυμολογίες, ίσως η απλούστερη γραφή να δικαιολογείται. Στο γκουγκλ βρίσκω το νηστΙσιμα συχνότερο με απρόσμενα μεγάλη διαφορά. Ομολογώ ότι εγώ γράφω νηστΗσιμος (αλλά δεν το γράφω συχνά).
Αν μιλάμε για το ίδιο λεξικό, νομίζω ότι είστε λιγάκι αυστηροί διότι δεν νομίζω να πλασάρεται για έργο αυθεντίας στο θέμα. Θέλω να πω, εφόσον ο ίδιος συγγραφέας έχει επίσης βγάλει άλλα λεξικά ή γενικώς μονογραφίες για ένα σωρό άλλα θέματα, λογικό είναι να συμπεραίνουμε ότι δεν μιλάει σαν ειδικός αλλά σαν φιλέρευνος αναγνώστης που βγάζει σε βιβλίο όσα μάζεψε στις αναδιφήσεις του. Ομολογώ πάντως (αν μιλάμε για το ίδιο βιβλίο) ότι το Μπαχαρικό μου είχε φανεί πολύ πρόχειρο.
Διόρθωση στη διόρθωση, όχι Ιππίτης ο λεξικογράφος, Ηπίτης (είναι και μικρός δρόμος στο κέντρο της Αθήνας).
Αλλά θα τα ξαναπούμε διότι λέω να περνάω συχνότερα στο εξής.
Νάστε καλά!
ν.σαραντάκος
Άσχετο; Ίσως... Αλλά μιας και αναφέρεται να πω ότι θρεψίνη εσχάτως έβγαλε ο Πρέκας στη Σύρο. Αυτά για όσους έχουν μνήμες προ και μετακατοχικής γεύσης.
:-)
Καλημέρα αγαπητέ errata και συγχαρητήρια για το νέο σημείωμα.
Το λόγιο επίθ. νηστήσιμος, που σχολίασε και ο αγαπητός Νίκος Σαραντάκος, δεν έχει λόγο να γραφτεί με -ι-. Προέρχεται από το θέμα νηστ- (του ρήματος νηστεύω) και το παραγωγικό τέρμα -ήσιμος (πβ. κ. μετρ-ήσιμος, ασκ-ήσιμος, κατοικ-ήσιμος, αυξ-ήσιμος).
Όσα γράφονται με -ι- έχουν τον περιορισμό ότι προέρχονται αποκλειστικά από ρήματα σε -ίζω (π.χ. αναγνωρ-ίσιμος, εμφαν-ίσιμος).
Ελπίζω να απαντήθηκε το ερώτημα του αγαπητού φίλου.
Εύχομαι από καρδιάς καλή συνέχεια.
1) Στον κ. Νίκο Σαραντάκο ζητώ συγνώμη: Ιπίτης είναι ο λεξικογράφος - συνταγματάρχης -γιατρός, ξέφυγε το χέρι και να φανταστείς ότι μου αρέσει και ο δρόμος (πεζών) στην Πλάκα (περιοχή Ροδακιό), που έχει το όνομά του. Αλλά μπράβο που το γράφει με η, και μπράβο και στον δόκτορα Μος.
2) Για το νηστήσιμο έχω να πω ότι επειδή το ρήμα είναι: νηστεύω και όχι νηστίζω, το σωστό είναι νηστεία (θα ήταν νηστία από το νηστίζω) και νηστήσιμος.
3) Τα λεξικά, Σταματάκου, Δημητράκου, Πρωίας, Μπαμπινιώτη, Ηλίου και όλα, το έχουν νηστήσιμο εκτός του ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΥ - ΦΥΤΡΑΚΗ , το οποίο το έχει νηστίσιμο (από λάθος) και δυστυχώς πέρασε και στο Θησαυρό του Word και το διορθώνει από σωστό σε λάθος.
4) Τώρα: Κτίριο και Κτήριο υπάρχουν και τα δύο με μία διαφορά: Ανάλογα με την πρόταση αλλάζει και το ι σε η και ανάποδα.
"Σε αυτό το κτίριο στεγάζονται τα γραφεία μας.." …ενώ…" αυτό είναι "το κτήριο της εταιρίας μας" δηλαδή: κτίσμα (από τον κτίστη) και (κτήριο από τον κτήτορα (ιδιοκτήτη), αντίστοιχα.
Το ίδιο που γίνεται δηλαδή με το : οι στύλοι (οι κολώνες του Ολυμπίου Διός) και λέμε οι στήλες (επιτύμβια στήλη - [πλάκα] ή μπαταρία).κ.λ.π., κ.λ.π.
5) Το ορθοπαιδικό που βλέπουμε συνήθως σε νοσοκομεία της επαρχίας δεν υπάρχει σαν λέξη πουθενά και σε κανένα λεξικό, καθότι στο ορθοπεδικό τμήμα του νοσοκομείου πάμε για να έχουμε ορθά πόδια και όχι ορθά παιδιά.
6) Και ολίγος τζερτζελές: Κατά τη γνώμη μας όμως πρέπει να δημιουργηθεί ορθοπαιδικό γιατί πολλά Ελληνόπουλα έχουν αρχίσει να "σκύβουν" και πρέπει να τα "ορθώσουμε".
Σόρυ για την πλάκα, έτσι για να ξεφεύγουμε και από τη μονοτονία της ορθογραφίας και των λεξικών….
Ευχαριστώ πάντως για την ανταπόκριση…
μπλογκομάγειρος....
Νίκο Σαραντάκο:
Ευχαριστίες για τα συγχαρητήρια και για τις ορθογραφικές παρατηρήσεις. Μιλάμε όντως για το ίδιο βιβλίο. Δεν διαφωνώ για το φιλέρευνος και το αναδιφητής, αλλά έχω πρόβλημα με τις ανακρίβειες οι οποίες αμαυρώνουν και τη φήμη του εύοσμου-μυριστικού εκδοτικού οίκου (και όχι με απλές ανορθογραφίες οι οποίες μπορεί κάλλιστα να είναι έργο του «δαίμονος» -- διακόσιες-τόσες, όμως, πολλές δεν είναι;). Να παραπέμψω απλά στα παρακάτω post:
http://errata-culinaria.blogspot.com/2007/01/blog-post_29.html και
http://errata-culinaria.blogspot.com/2007/01/blog-post_8240.html
dimitris-r:
Ευχαριστούμε για την πληροφορία. Να λοιπόν που η αναζήτηση ‘ψαγμένων’ πρώτων υλών και παρασκευασμάτων (αγγλιστί «sourcing») υλοποιείται.
Dr Moshe:
Ευχαριστίες για τα συγχαρητήρια, τις ευχές, αλλά και για τις ορθογραφικές παρατηρήσεις.
Ανώνυμε μπλογκομάγειρα:
Ευχαριστίες για τις παρατηρήσεις.
Post a Comment