ομελέτα η μοναστηριακή (omelette d' abbaye)

Συνεχίζουμε (για δεύτερο post) με την ελληνική μετάφραση γαλλικού τευχιδίου του 2007 περί γαστρονομίας, το οποίο πρόσφατα διανεμήθηκε από πρωινή εφημερίδα. Πρωτοτυπώντας, δεν κάνουμε αναφορά στο γαλλικό πρωτότυπο, το οποίο άλλωστε δεν υπάρχει στην κατοχή μας. Θα επισημάνουμε προφανή και εξόφθαλμα μεταφραστικά λάθη της τριάδας των μεταφραστών που δεν νόγαγε από μαγειρική. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν, μιας και scripta manent.



Η εν λόγω κυρία, συχωρεμένη από τo 1931, ονομαζόταν la mère Poulard. Η τριάδα των μεταφραστών είδε το όνομα αυτό στο γαλλικό πρωτότυπο δίπλα σε μία αναφορά στο γνωστό Mont Saint Michel της Κάτω Νορμανδίας, τη νησίδα που στεγάζει το ομώνυμο αββαείο, και σκέφτηκαν:


«Αββαείο και mère: Μάλιστα, η μητέρα ηγουμένη θα είναι αυτή, θα φτιάχνει και ομελέτες. Κάτι σαν την παπα-Λάμπραινα την καημένη που δε μπορεί να ταΐσει και να κουλαντρίσει τόσους που είναι μαζεμένοι στου παπα-Λάμπρου την αυλή».

Θεμιτός ο συλλογισμός, αλλά λανθασμένος. Ηγουμένη Πουλάρ! Τι ωραίο και ευφάνταστο! Είχαμε ακούσει για μοναστηριακές μπύρες (κυρίως σε Βέλγιο, αλλά και σε Γαλλία με τις bières d’ abbaye), αλλά το «μοναστηριακές ομελέτες» αποτελεί πρωτιά!

Στα γαλλικά, το mère σημαίνει και ‘μητέρα’, πέρα από το ‘ηγουμένη’. Το πρωτότυπο κάνει αναφορά στην Annette Boutisut η οποία παντρεύτηκε με τον Victor Poulard και ως αντρόγυνο ανέλαβαν το ντόπιο ξενοδοχείο-εστιατόριο Tête d’Or στο Mont Saint Michel. Από το όνομα αυτής λοιπόν της κυρίας βαπτίστηκε και η ομελέτα. Αν θέλετε να δείτε τι κάνει αυτήν την ομελέτα χαρακτηριστική στο εστιατόριο που πλέον ονομάζεται “La mère Poulard”, μπορείτε ν΄ανατρέξετε εδώ για ένα βιντεάκι, και εδώ ή εδώ για φωτογραφίες: Θα διαπιστώσετε ότι η σχετική ομελέτα ψήνεται σε δυνατή φωτιά από ξύλα μέσα σ’ ένα τηγάνι με χερούλι μήκους 1 μέτρου και βάλε (με το συμπάθειο), απαραίτητο σύνεργο για να μην καψαλιστεί ο ψήστης-οψοποιός.

Ενώ λοιπόν η κυρία ήταν εστιάτωρ, ταβερνιάρισσα, μαγείρισσα, νοικοκυρά, η τέλος πάντων μία κοσμική (laïque στα γαλλικά), η ένδοξος τριάς των μεταφραστών αυθαιρετεί, την μεταφέρει στη μοναστική (monastique, moniale, monacale στα γαλλικά) σφαίρα και την αναγορεύει «ηγουμένη».


Ακολουθώντας την ίδια αυθαίρετη λογική, μόλις κάποιος δει μία ετικέτα από το Αγιορίτικο κρασί του Τσάνταλη (φιλοτεχνημένη και με Βυζαντινίζουσα-εκκλησιαστική γραμματοσειρά), θα πρέπει δηλαδή να υποθέσει αυτόματα ότι Τσάνταλη λένε τον ηγούμενο της Μονής;
.
.
.

Αντισταθείτε διά της ποίησης

Απόψε παρεκκλίνουμε από τη συνήθη αρθρογραφία μας και ως deviants ('παρεκκλίνοντες' ή 'ξεστρατισμένοι', αν προτιμάτε μία περισσότερο ετυμολογική μετάφραση: βλέπετε, πέρασε καιρός μέχρι ν' αντιληφθούμε την πρόσκληση) ανταποκρινόμαστε με ευχαρίστηση στην πάσα που μας δόθηκε από τα Οινομαγειρέματα γεμάτα αναμνήσεις και στο post με τίτλο «Αντισταθείτε δια της ποίησης». Η επιλογή μας:
.

.
This Is Just To Say

I have eaten
the plums
that were in
the icebox

and which
you were probably
saving
for breakfast

Forgive me
they were delicious
so sweet
and so cold

William Carlos Williams (1883-1963)

.

.
Με τη σειρά μας, δίνουμε πάσα σε:

A punto de caramelo
Cosmopolis
Tavola bianca
taparaponaSTOP-->>MONOMIXER
Δική μου ευθύνη

.

.

.

Traducteurs culinaires par erreur

Culinary translators by mistake.
'Μαγειρομεταφραστές κατά λάθος.'

Σήμερα, τα Errata Culinaria πρωτοτυπούν. Θα σχολιάσουν αποσπάσματα από την ελληνική μετάφραση ενός γαλλικού μαγειρικού βιβλίου, χωρίς αναφορά στο γαλλικό πρωτότυπο, το οποίο δεν έχουν στην κατοχή τους, άλλωστε.

Τα τεχνικά μαγειρικά λάθη στη μετάφραση είναι προφανή, εξόφθαλμα, και υποδηλώνουν μεταφραστές που δε νόγαγαν από μαγειρική.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ:
Βιβλιαράκι-τευχίδιο ανασκόπησης της γαστρονομίας το οποίο πρόσφατα μοιραζόταν μαζί με πρωινή εφημερίδα. Γαλλική έκδοση του 2007, για την ελληνική μετάφραση του οποίου πιστώνονται άτομα τρία.

Με λίγα λόγια, όπως θα διαπιστώσετε από το υπογραμμισμένο από εμάς απόσπασμα, οι μεταφραστές μας λένε ότι ο Maillard ήταν μπαχαρτζής. Pas mal! Όχι κι άσχημα – τουλάχιστον οι μεταφραστές εδώ πρωτοτυπούν. Όμως, αυτοσχεδιάζουν και αυθαιρετούν (πάντα βέβαια, στην καμπούρα ημών των αναγνωστών).

Ο Louis Camille Maillard ανακάλυψε τις πολύπλοκες αντιδράσεις που συντελούνται μεταξύ ενός αμινοξέος και ενός σακχάρου με την παρουσία της θερμότητας, και δημοσίευσε τα συμπεράσματά του το 1910. Οι αντιδράσεις αυτές ονομάζονται αντιδράσεις Μαγιάρ, αντιδράσεις αμαύρωσης, ή browning reactions. Ορισμένοι (λανθασμένα) τις ταυτίζουν με την καραμελοποίηση της ζάχαρης, που όμως εμπλέκει μόνο σάκχαρα. Στη μαγειρική, οι αντιδράσεις Μαγιάρ αποτελούν το χημικό υπόβαθρο για τα καφετο-ρόδινα χρώματα και τις μεστές, σύνθετες γεύσεις στα τσιγαρισμένα κρέατα, στην κόρα του ψωμιού, στον καβουρδισμένο καφέ, και σε πλείστα άλλα φρυγανισμένα, ροδισμένα, καβουρδισμένα προϊόντα.

.

Σίγουρα, το γαλλικό κείμενο έλεγε ότι ο Μαγιάρ ανακάλυψε νέες αρωματικές ενώσεις που προέκυψαν από τις αντιδράσεις αυτές. Στα γαλλικά, το πρωτότυπο κείμενο θα πρέπει να έλεγε κάτι που έμοιαζε με composés aromatiques. Ένα αντίστοιχο κείμενο στα αγγλικά θα έλεγε aromatic compounds. Οι φωστήρες μεταφραστές δεν πήραν καθόλου μυρωδιά απ' όλα αυτά και, με περισσή άνεση, το αποδίδουν όπως νομίζουν.
.
Απορία:
Στην ιεραρχική δομή της εστίασης (που έχει ομολογουμένως βελτιωθεί τις τελευταίες 2 δεκαετίες, αλλά παραμένει ακόμα «έντονα διαστρωματωμένη» “highly/intensely stratified”, όπως κομψά το θέτουν οι κοινωνιολόγοι), ο μαθητευόμενος, ο ανειδίκευτος, ο άπειρος πρέπει να ξεκινήσει από τα κρεμμύδια, τις πατάτες, και το ανηλεές και ακατάπαυστο ξεφλούδισμα και ψιλοκόψιμο δεκάδων κιλών υλικών ημερησίως για τη mise en place.
.

Ο νυν μέγας και τρανός Jean-Georges Vongerichten, αφηγούμενος την πάλαι ποτέ εν Γαλλία μαθητεία του στον Jeffrey Steingarten λέει, μεταξύ άλλων, ότι αρχικά δεν του επιτρεπόταν να μαγειρέψει για πελάτες, αλλά μονάχα για τα σκυλιά τους, τα οποία αυτοί οχούμενοι έφερναν μαζί τους στη βόλτα τους ανά τα γαλλικά εξοχικά εστιατόρια. Το φαγητό του τετράποδου σκυλολογιού (συνήθως τα κοκαλιάρικα μπροστινά πόδια των κουνελιών), μάλιστα, έπρεπε να σερβιριστεί ταυτόχρονα με το φαγητό του συνοδεύοντος διπόδου γαστρο-συρφετού.
.

Στα δικά μας μεταφραστικά χωράφια, τώρα, γιατί δηλαδή θα πρέπει ο αντίστοιχα άπειρος στα μαγειρικά κείμενα να πηγαίνει κατευθείαν στη θέση του σεφ ενώ κανονικά τού πρέπει μια θέση κωπηλάτη σε ρωμαϊκή γαλέρα, ή (προκειμένου για εστιατόρια) μία θέση χειριστή σφουγγαρίστρας ή μία θέση καθαριστή των φίλτρων των απορροφητήρων από τη λίγδα και τη μάκα;

.

.

.

awkward award

άγαρμπο το βραβείο...

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ:

Εξώφυλλο ελληνικού περιοδικού μαγειρικής, τεύχος Φεβρουαρίου 2007. Τα στοιχεία του εξώφυλλου είναι μουτζουρωμένα, εκτός από το επίσημο ένσημο-διακριτικό της βράβευσης.

.

ΣΧΟΛΙΟ:

Προφανώς το περιοδικό καυχάται για την εν λόγω βράβευση, και καλά κάνει.

.

Το βραβείο, να επισημάνουμε εμείς, ονομάζεται Cordon D' Or (Χρυσή Κορδέλα) και όχι Gordon D' Or (Χρυσή Γκορδέλα).

.

Όσο κι αν κάποιοι ισχυρίζονται (σε e-mail προς τα Errata Culinaria με άλλη αφορμή, άσχετη του παρόντος εντύπου) ότι δεν πειράζει για τον όρο "Γκόρντον Μπλου [τη Σχολή μαγειρικής, ή τις συνταγές με το όνομα αυτό]: οι Άγγλοι το λένε κι έτσι", εδώ θ' αναγκαστούμε να διαφωνήσουμε. Το συγκεκριμένο βραβείο γράφεται όπως ακριβώς το βάφτισαν αυτοί που το θέσπισαν, και οτιδήποτε άλλο αποτελεί παραφθορά.

.

Αυτό σίγουρα είναι γνωστό στο περιοδικό, μιας και στο σχετικό άρθρο το βραβείο όντως ονομάζεται Cordon D' Or, με το σωστό του όνομα. Απλά, εδώ τα έμπλεξαν λίγο οι γραφίστες του ατελιέ, για τους οποίους ίσως το C και το G να είναι φωνητικά ισοδύναμα:

.

Φτιάξε μου ένα γκαφέ

να μην έχει ζάιχαρη

να 'ναι όπως η γκαρδιά σου

η μπικρή και η άιχαρη.

.

(δική μας παραφθορά λαϊκού άσματος αυτή)

-----------------------------------

.

Πρέπει να υπάρχουν αρκετοί γραφίστες εκεί έξω (out there) που αυθαιρετούν με τα πλουμιά, τα ψιμύθια ή τις συσκευασίες προϊόντων μαγειρικής. Εντοπίσαμε λοιπόν κι άλλο ένα κρίσιμο σημείο στο HACCP της εκδοτικής διαδικασίας, εκτός από αυτό των κουζινογράφων.

.

Ο_ίστε ένα άλλο πα_άδειγμα ευθύς πα_ακάτω, πα_εμπιπτόντως από την ίδια εται_εία που μας βάφτισε την αμμωνία ammunium στο π_οηγούμενο post. Π_οσέξτε, σας πα_ακαλώ (δεν π_όκειται για φωτομοντάζ):
.

.

Τι φοβεουό, τι τουομεουό, να μη μποουώ να πω το ουώ....

.

.

.

unmentionable ammonia

Αμμωνία η αμνημόνευτος

Λες να είχαν το ammunition ('πυρομαχικά, πολεμοφόδια') κατά νου; Ποιος ξέρει;
.
.
.